Οι “εχθροί” του.. “λαού”

«Χόβσταντ: Η πλειοψηφία έχει πάντα δίκιο! » (Από το θεατρικό έργο του Ε. Ίψεν «Ένας εχθρός του λαού»)
Θα μπορούσε, στ’ αλήθεια, κανείς να αμφισβητήσει την αξία του δημοκρατικού πολιτεύματος…;
Όχι, βέβαια….Θα κινδύνευε να χαρακτηριστεί, το λιγότερο, «αριστοκρατικός»…..Τι κι αν οι σπουδαιότεροι φιλόσοφοι , οι σημαντικότεροι διανοούμενοι και ελεύθεροι στοχαστές, πλήθος καλλιτεχνών και, εν γένει, δημιουργών αντιμετωπίζουν τη δημοκρατία με σκεπτικισμό και, ενίοτε, απαρέσκεια…. Η αντιπροσωπευτική δημοκρατία κυριαρχεί στην Δύση, αίτημα και κατάκτηση της φιλελεύθερης αστικής τάξης, η οποία κυριάρχησε πλήρως -από τη βιομηχανική επανάσταση και μετά- μέσα στους κόλπους του δυτικού κοινωνικοπολιτικού μορφώματος. Αποκορύφωμα: η δημοκρατία…εξάγεται σε τρίτες χώρες, τύπου Ιράκ και Αφγανιστάν, με στόχο την απελευθέρωση των ανθρώπων από τα δεσμά της κοινωνικής αδικίας…..
Πολύ ωραία, ως εδώ…..

Αναρωτιέμαι, ωστόσο, κατά πόσον οι αρχές αυτής της δημοκρατίας είναι…..δημοκρατικές (!), αν θεωρήσουμε το «δημοκρατικές» συνώνυμο του «δίκαιες»…..Ή, μήπως, είναι παράλογο αυτό….;
Λοιπόν……..Ας το ξεκινήσω διαφορετικά….Όλοι, φαντάζομαι, συμφωνούμε ως προς την αρχή της πλειοψηφίας. Βασικό δόγμα της αστικής δημοκρατίας η τελευταία, καθορίζει πολλές πλευρές της ζωής μας, χρησιμοποιούμενη ως κυρίαρχος τρόπος λήψεως των αποφάσεων. Παρά τις όποιες αδυναμίες που παρουσιάζει, θεωρείται αναμφισβήτητη η ισχύς της σε ολόκληρο το φάσμα του προοδευμένου, και ου μόνον, κόσμου. Ειδικά για εμάς τους Έλληνες, αποτελεί δομικό στοιχείο του πολιτισμού μας, καθώς μια από τις πιο ολοκληρωμένες εκφράσεις της αποτελούσε η αρχαία αθηναϊκή «Εκκλησία του Δήμου». Αυτά, ως προς τη θεωρία……
Στην πράξη, είναι αποδεδειγμένο πως η αρχή της πλειοψηφίας μπορεί-και, συνήθως, αυτό συμβαίνει…- να έχει ολέθριες συνέπειες για μια οργανωμένη κοινωνία…..Αυτό που έχει καταδείξει η Ιστορία είναι πως ο «λαός», αυτή η φαντασιακή οντότητα, δεν λειτουργεί ως… «λαός» αλλά ως «μάζα», «όχλος» κ.λ.π Γι’ αυτό, οι πιο προηγμένες κοινωνίες δεν αναφέρονται σε «λαό» αλλά σε «πολίτες», «κοινωνία πολιτών» κ.ο.κ, θέλοντας να δώσουν έμφαση στην ποιότητα ενός ατόμου, μιας ομάδας, ενός κοινωνικού συνόλου. Και ο… «λαός»; Αυτός επιβιώνει, ως έκφραση, σε λιγότερο προηγμένες κοινωνίες όπως……ο νοών νοήτω……. Πέρα απ’ αυτό, ακόμα και οι πιο επιτυχημένες εφαρμογές της αρχής της πλειοψηφίας, δεν αναιρούν το γεγονός πως ένας πολιτισμός που στηρίζεται στις αποφάσεις των πολλών, είναι καταδικασμένος….. Γι’ αυτό, η αστική δημοκρατία της Δύσεως, δεν είναι δημοκρατία, με την κυριολεκτική ή πλήρη έννοια…Αντίθετα, είναι μια επαρκώς οργανωμένη ολιγαρχία, σαφέστατα φιλελεύθερη, μερικώς αυταρχική και καταπιεστική και το κυριότερο: εφοδιασμένη με ελεγκτικούς μηχανισμούς που δεν έχει ξαναδεί η ανθρώπινη Ιστορία…..
Χαρακτηριστικό παράδειγμα της, κατ’ επίφαση, δημοκρατίας μας, είναι τα μέσα μαζικής ενημέρωσης-ειδικά, τα τηλεοπτικά. Εκεί, έννοιες όπως «δημοκρατία», «κοινή γνώμη», «λαϊκή πλειοψηφία» και ένα σωρό άλλες αντίστοιχες, υφίστανται τέτοια κακοποίηση που δεν χρειάζεται καν να επιχειρηματολογήσει κανείς περί αυτού………. Η αυτονόητη κατάκτηση της αστικής φιλελευθεροποίησης θυσιάζεται, αναιρούμενη, καθημερινά, προς τέρψιν του αδηφάγου, οικονομικού «τέρατος» που λέγεται «Μ.Μ.Ε».
Ο σημαντικός οικονομολόγος John Maynard Keynes έλεγε πως το σπουδαιότερο πρόβλημα της κοινωνίας είναι πως δεν εξασφαλίζει πλήρη απασχόληση στους πολλούς και, παράλληλα, διανέμει τον πλούτο αυθαίρετα και άνισα…..Αυτά τα έλεγε, βέβαια, επί Μεσοπολέμου…….Τώρα, τα πράγματα είναι πολύ καλύτερα από τότε…..
Ο σημαντικός θεατρικός συγγραφέας Henrick Ibsen έγραφε πως το σπουδαιότερο πρόβλημα της κοινωνίας είναι η λεγόμενη συμπαγής πλειοψηφία…….Αυτά τα έγραφε, βέβαια, το 1882…Τώρα, τα πράγματα είναι πολύ καλύτερα από τότε…….
Κι ερχόμαστε τώρα στα γεγονότα που έλαβαν χώρα στην Αθήνα, τις καταλήψεις δηλαδή από φερόμενους ως αναρχικούς. Η εικόνα της πλήρους διάλυσης που επακολούθησε, δεν μας αφήνει καμία αμφιβολία περί του αδιαμφισβήτητου γεγονότος ότι η δημοκρατία, στη χώρα που υποτίθεται πως την γέννησε, περνάει μια κρίση. Άλλοι επικεντρώνουν αυτήν σε επίπεδο ηγεσιών, άλλοι σε επίπεδο δομών και λειτουργίας, άλλοι δεν την δέχονται και απαξιώνουν τα όποια φαινόμενα , άλλοι πάλι σφυρίζουν αδιάφορα και υποστηρίζουν πως όλα αυτά οφείλονται στην κακή οικονομική συγκυρία……..
Τελικά, όμως, τι ωθεί ομάδες ανθρώπων, έλλογων όντων δηλαδή, στον παραλογισμό της ισοπεδωτικής καταστροφής; Προφανώς, η παντελής έλλειψη πίστεως σε κάτι ανώτερο και ικανό να τους παρέχει λύσεις για τα προβλήματά τους….Η δυτική κοινωνία θα έπρεπε να είναι προετοιμασμένη καθώς δεν είναι ούτε η πρώτη ούτε η τελευταία φορά που αμφισβητείται με τόσο εμφατικό τρόπο το μοντέλο που προωθείται εδώ και εκατονταετίες σε ολόκληρο το φάσμα του ανεπτυγμένου κόσμου. Δυστυχώς, κατά τις περιόδους στις οποίες σοβεί οικονομική ύφεση, τα φαινόμενα λαμβάνουν, συνηθέστατα, εκρηκτικές διαστάσεις, προκαλώντας την έκπληξη των εφησυχασμένων, βολεμένων μικροαστών, οι οποίοι, έχοντας προ πολλού απολέσει την ελευθερία τους με αντάλλαγμα μια σχετική ευμάρεια, αδυνατούν να συνειδητοποιήσουν πως υπάρχουν πάρα πολλοί άνθρωποι που δεν ήθελαν ή δεν κατόρθωσαν να ενταχτούν στο κοινωνικό-οικονομικό σύστημα.
Είναι, πραγματικά, εντυπωσιακό το πόσο τρομοκρατείται ο… «μέσος» πολίτης από την αλλοίωση της καθημερινότητάς του-όταν αυτό, βέβαια, γίνεται με βίαιο, απότομο και καταστροφικό τρόπο. Σε αυτή τη φάση της ανθρώπινης ιστορίας που διανύουμε, η Δύση περνάει μια σχετικώς μακάρια περίοδο, καθώς οι αντιπαραθέσεις μεταξύ των κρατών έχουν μετασχηματιστεί σε έναν οικονομικό «πόλεμο» που διεξάγεται σε διεθνείς οργανισμούς ή τρίτες, μη ανεπτυγμένες χώρες. Η δυτική κοινωνία δεν επηρεάζεται από τέτοια γεγονότα, άμεσα. Σίγουρα βιώνει αντιπαραθέσεις στο εσωτερικό της, σε σχέση με ζητήματα που αφορούν π.χ την ποιότητα της ζωής, αλλά έχει ξεπεράσει την τρομακτική εκείνη περίοδο των απευθείας στρατιωτικών αντιπαραθέσεων ή της αποικιοκρατίας. Ωστόσο, οι έχοντες τρομοκρατούνται τώρα από τους…. μη έχοντες και γι’ αυτό η έννοια της ασφάλειας έχει αναδειχθεί ως ένα από τα σπουδαιότερα πολιτικό-κοινωνικά ζητήματα των δυτικών κοινωνιών-επάνω και από τα «κλασσικά» θέματα της κοινωνικής ασφάλισης, της περίθαλψης ή της μειώσεως της ανεργίας…..
Το περίεργο είναι πως η πλειοψηφία εμφανίζεται πρόθυμη να απεμπολήσει κάποιες από τις κατοχυρωμένες ελευθερίες της, προκειμένου να νιώσει μεγαλύτερη ασφάλεια. Αυτό οδηγεί στην επανεμφάνιση ακραίων πολιτικών μορφωμάτων-ειδικά στην Ευρώπη-, τα οποία εκμεταλλεύονται την περιρρέουσα ανασφάλεια, την αύξηση του αριθμού των οικονομικών μεταναστών (παρανόμων και μη) και, σε τελική ανάλυση, την ίδια αυτή την δημοκρατική πλάνη που περιγράψαμε πιο πάνω….