ενθύμηση vs βίωμα

Διαβάζοντας τον Κάνεμαν (βιβλίο: “Σκέψη, αργή και γρήγορη”), άνοιξε ένας καινούργιος κόσμος που δεν τον παρατηρούσα και έχει να κάνει με τις συμπεριφορές μας και τον τρόπο σκέψης και λήψης αποφάσεων. Το παρακάτω πείραμα, όπως το περιγράφει, μάς λέει ότι κάνουμε πολλές φορές λάθη στη ζωή μας..

Σε ένα πείραμα ζητήθηκε από τους συμμετέχοντες να βυθίσουν το χέρι τους σε οδυνηρά κρύο νερό. Αυτό έγινε σε 2 επεισόδια:

Α. το βραχυχρόνιο επεισόδιο, που περιλάμβανε εμβύθιση επί 60 δευτερόλεπτα σε νερό θερμοκρασίας 14 βαθμών Κελσίου, μια εμβύθιση που βιώνεται οδυνηρή, αλλά υποφερτή. Στο τέλος των 60 δευτερολέπτων οι συμμετέχοντες αποτράβηξαν το χέρι και το τοποθέτησαν σε μια ζεστή πετσέτα..

Β. το μακρόχρονο επεισόδιο, που διήρκεσε 90 δευτερόλεπτα, τα πρώτα 60 δευτερόλεπτα ήταν ακριβώς ίδια όπως στο βραχύχρονο επεισόδιο. Στη συνέχεια προστέθηκε στη λεκάνη ζεστό νερό, τέτοιο που αύξησε τη θερμοκρασία κατά 1 βαθμό, θερμοκρασία που μείωνε τον πόνο των συμμετεχόντων αρκετά. Σε αυτή τη νέα θερμοκρασία έμεινε το χέρι για 30 δευτερόλεπτα ακόμα (60+30= 90 δευτερόλεπτα).

Όταν ρωτήθηκαν ποια διαδικασία θέλουν να επαναλάβουν, το 80% των συμμετεχόντων προτίμησε το μακρόχρονο επεισόδιο, παρόλο που ο πόνος και στα 2 επεισόδια ήταν ίδιος, με το δεύτερο μάλιστα επεισόδιο να διαρκεί 30 δεύτερα ακόμα, με περιττό πόνο, έστω λιγότερο οδυνηρό.

Το συμπέρασμα είναι ότι η ανάμνηση του έντονου πόνου είναι δυνατότερη στις αποφάσεις μας. Στεκόμαστε λιγότερο στο χρόνο μιας δοκιμασίας, παραμελούμε τη διάρκεια και αξιολογούμε με βάση τις τελευταίες στιγμές μιας δοκιμασίας.

Φαίνεται λοιπόν να έχουμε την προκατάληψη να φοβόμαστε μια σύντομη περίοδο έντονης, αλλά υποφερτής δυστυχίας, περισσότερο από μια μακρά περίοδο μέτριου πόνου και οδύνης. Αυτή η παραμέληση διάρκειας, μάς προδιαθέτει να αποδεχόμαστε μεγαλύτερα διαστήματα ήπιας δυσαρέσκειας, καθώς το τέλος μπορεί να είναι καλύτερο.

Φαντάζομαι έχει πολλές εφαρμογές στη ζωή μας η παραμέληση του βιώματος μας σε σχέση με την ενθύμηση ή την ανάμνηση μας, οδηγώντας σε λανθασμένες αντιλήψεις και πιθανώς αποφάσεις..

Αλλά αυτοί είμαστε, δεν είμαστε κάργα ορθολογιστές, όπως πολλοί νομίζουμε..